Metotreksat, bir tür sitotoksik kemoterapi ilacı ve immünosupresandır. Vücutta hücre büyümesini, özellikle hızlı bölünen hücrelerin büyümesini engelleyerek çalışır. Bu nedenle, metotreksat hem onkolojik hem de romatolojik hastalıkların tedavisinde yaygın olarak kullanılır.
Metotreksat’ın Kullanım Alanları
– **Kanser Tedavisi:** Metotreksat, çeşitli kanser türlerinin tedavisinde kullanılır. Bu türler arasında lösemi, özellikle akut lenfoblastik lösemi, meme kanseri, baş ve boyun kanserleri gibi hastalıklar yer alır. Metotreksat, kanser hücrelerinin DNA sentezini ve replikasyonunu inhibe ederek etkili olur.
– **Romatizmal Hastalıklar:** Romatoid artrit gibi otoimmün hastalıkların tedavisinde de metotreksat sıkça kullanılır. Bu durumda, vücudun bağışıklık sistemini baskılayarak hastalığın semptomlarının hafifletilmesine yardımcı olur.
– **Psöriazis:** Metotreksat, şiddetli psöriazis vakalarının yönetiminde de etkili bir tedavi seçeneğidir. Hücre çoğalmasını yavaşlatarak, ciltteki pullanma ve inflamasyonu azaltır.
Metotreksat Nasıl Çalışır?
Metotreksat, folik asit antagonisti olarak bilinir. Bu, folik asidin aktif formuna dönüşümünü engelleyerek, hücrelerin DNA sentezini ve nükleotid metabolizmasını bozduğu anlamına gelir. Böylece çoğalmasını önlemek istediği hücreler üzerinde etkisini gösterir. Metotreksat, kanser hücreleri gibi hızlı bölünen hücrelere karşı oldukça etkilidir ancak bu nedenle, sağlıklı hücreler üzerinde de yan etkiler oluşturabilir.
Metotreksat’ın Yan Etkileri
Her ilaç gibi, metotreksat da bazı yan etkiler yaratabilir. Bu yan etkilerin bazıları hafif olabilirken, bazıları da ciddi düzeyde olabilir. Yaygın yan etkiler arasında mide bulantısı, kusma, ağız yaraları ve yorgunluk yer alır. Ciddi yan etkiler arasında karaciğer toksisitesi, böbrek hasarı, pulmoner sorunlar ve kemik iliği depresyonu sayılabilir.
Önlemler ve Uyarılar
– **Düzenli Takip:** Metotreksat tedavisi sırasında, düzenli kan testleri ile karaciğer ve böbrek fonksiyonları izlenmelidir.
– **Doz Ayarlaması:** İlacın dozu hastanın durumuna göre dikkatlice ayarlanmalı ve doktor gözetiminde değiştirilmelidir.
– **Gebelik ve Emzirme:** Metotreksat, gebelik ve emzirme döneminde kesinlikle kullanılmamalıdır, çünkü ciddi doğum kusurlarına neden olabilir.
Metotreksat, etkili ancak dikkatli kullanılması gereken bir ilaçtır. Bu nedenle, ilaç hakkında herhangi bir sorunuz veya şüpheniz varsa, mutlaka bir sağlık profesyoneli ile görüşmelisiniz.